Przygryzanie policzków od wewnątrz to nawyk, który może prowadzić do dyskomfortu i poważnych problemów zdrowotnych w jamie ustnej. Choć często wykonujemy to nieświadomie, regularne powtarzanie tego zachowania skutkuje bolesnymi zmianami w tkankach. Rozpoznanie problemu na wczesnym etapie i podjęcie odpowiednich działań jest kluczowe dla zachowania zdrowia jamy ustnej.

Czym jest nawyk przygryzania policzków?

Przygryzanie policzków od wewnątrz (morsicatio buccarum) to powtarzający się nawyk żucia lub gryzienia wewnętrznej części policzków lub wargi. Jest to jedna z form zachowań autodestrukcyjnych w obrębie jamy ustnej, podobnie jak przygryzanie warg czy języka.

Morsicatio buccarum to medyczne określenie nawyku przygryzania wewnętrznej strony policzków, który może prowadzić do mikrourazów śluzówki jamy ustnej.

Ten nawyk występuje zarówno świadomie, jako reakcja na stres lub niepokój, jak i nieświadomie – podczas snu, intensywnej koncentracji lub w trakcie posiłków. Dla wielu osób przygryzanie policzków staje się automatycznym zachowaniem, zauważalnym dopiero gdy pojawiają się bolesne konsekwencje.

Przyczyny przygryzania policzków

Przygryzanie wewnętrznej strony policzków ma różnorodne podłoże, które warto poznać, aby skutecznie walczyć z tym nawykiem:

Czynniki psychologiczne

Stres i niepokój stanowią główne przyczyny nawyku przygryzania policzków. Dla wielu osób jest to nieświadoma metoda radzenia sobie z napięciem emocjonalnym, podobnie jak obgryzanie paznokci czy skubanie skórek. Przygryzanie policzków często dostarcza chwilowej ulgi i pomaga rozładować napięcie psychiczne.

Inne psychologiczne przyczyny obejmują:

  • Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD)
  • Zaburzenia lękowe
  • Problemy z koncentracją
  • Nawykowe zachowania związane z nudą lub monotonią

Problemy stomatologiczne

Nieprawidłowości w uzębieniu znacząco przyczyniają się do nawyku przygryzania policzków:

  • Wady zgryzu, szczególnie zgryz głęboki, który zwiększa ryzyko przypadkowego przygryzania
  • Nierówne powierzchnie zębów lub ostre krawędzie uszkodzonych zębów
  • Źle dopasowane protezy lub wypełnienia, które zmieniają naturalny układ zgryzu
  • Bruksizm (zgrzytanie zębami) – często współwystępuje z przygryzaniem policzków, tworząc błędne koło urazów
  • Aparaty ortodontyczne, które mogą drażnić śluzówkę i prowokować przygryzanie

Inne czynniki

Do pozostałych przyczyn można zaliczyć:

  • Nawyki żywieniowe – zbyt szybkie jedzenie znacząco zwiększa ryzyko przypadkowego przygryzienia
  • Niektóre leki, szczególnie te wpływające na układ nerwowy, które mogą powodować mimowolne ruchy mięśni twarzy
  • Zaburzenia neurologiczne wpływające na kontrolę mięśni twarzy i koordynację ruchów żuchwy
  • Czynniki genetyczne – niektóre osoby mają anatomicznie bardziej wyraźne linie policzków, co predysponuje je do częstszego przygryzania

Konsekwencje przewlekłego przygryzania policzków

Długotrwałe przygryzanie wewnętrznej strony policzków prowadzi do szeregu problemów zdrowotnych, których nie należy bagatelizować:

  • Narośl w jamie ustnej – powtarzające się urazy prowadzą do tworzenia się linii białej (linea alba) wzdłuż płaszczyzny zgryzu, która jest widocznym objawem chronicznego uszkodzenia
  • Przewlekłe owrzodzenia i rany, które trudno się goją z powodu ciągłego drażnienia
  • Stany zapalne śluzówki jamy ustnej, które mogą rozprzestrzeniać się na okoliczne tkanki
  • Zwiększone ryzyko infekcji bakteryjnych i grzybiczych w miejscach uszkodzeń
  • Ból i dyskomfort podczas mówienia, jedzenia i picia, co wpływa na jakość życia
  • W skrajnych przypadkach – zmiany przedrakowe (leukoplakia), wymagające specjalistycznej diagnostyki

Regularnie przygryzany policzek lub warga z czasem staje się zgrubiała i mniej wrażliwa, co paradoksalnie zwiększa prawdopodobieństwo dalszego przygryzania, tworząc trudne do przerwania błędne koło uszkodzeń.

Diagnoza i leczenie

Rozpoznanie nawyku przygryzania policzków zazwyczaj nie jest skomplikowane. Stomatolog lub lekarz może zidentyfikować charakterystyczne zmiany w jamie ustnej podczas rutynowego badania – białawe zgrubienia, nieregularne powierzchnie śluzówki czy linie odpowiadające linii zgryzu.

Metody leczenia

Skuteczne leczenie przygryzania policzków wymaga podejścia wielokierunkowego, uwzględniającego zarówno objawy, jak i przyczyny problemu:

Leczenie objawowe

W przypadku już istniejących urazów można zastosować:

  • Czym smarować przygryziony policzek: preparaty przyspieszające gojenie ran w jamie ustnej, zawierające składniki łagodzące, jak aloes, kwas hialuronowy czy pantenol
  • Płukanki antyseptyczne (np. z chlorheksydyną) zapobiegające wtórnym infekcjom i przyspieszające regenerację tkanek
  • Żele znieczulające zawierające lidokainę lub benzokainę przy silnym bólu, które przynoszą doraźną ulgę
  • Maści steroidowe w przypadku znacznego stanu zapalnego (tylko na zlecenie lekarza i przez krótki czas)

Leczenie przyczynowe

Długoterminowe rozwiązanie problemu wymaga usunięcia jego przyczyn:

  • Korekta wad zgryzu przez leczenie ortodontyczne, które zmniejsza ryzyko przypadkowego przygryzania
  • Wygładzenie ostrych krawędzi zębów przez stomatologa, eliminujące mechaniczne drażnienie policzków
  • Leczenie bruksizmu (np. szyny relaksacyjne na noc), które zmniejsza napięcie mięśni żwaczy
  • Techniki redukcji stresu: regularna medytacja, joga, terapia poznawczo-behawioralna, które pomagają opanować emocjonalne przyczyny nawyku
  • W niektórych przypadkach – farmakoterapia zaburzeń lękowych pod nadzorem psychiatry

Praktyczne sposoby zapobiegania przygryzaniu policzków

Istnieje kilka skutecznych strategii, które pomogą ograniczyć nawyk przygryzania policzków:

  • Zwiększenie świadomości – pierwszy i najważniejszy krok to uświadomienie sobie nawyku; prowadzenie dziennika notującego, kiedy pojawia się przygryzanie, pozwala zidentyfikować wyzwalacze tego zachowania
  • Techniki relaksacyjne – regularna praktyka głębokiego oddychania, medytacji lub progresywnej relaksacji mięśni pomaga zmniejszyć ogólny poziom napięcia
  • Gumy do żucia bez cukru – żucie gumy może pomóc przekierować nawyk i zmniejszyć częstotliwość przygryzania policzków, jednocześnie stymulując produkcję śliny, która wspomaga gojenie
  • Nakładki ochronne – specjalne nakładki na zęby chronią policzki przed przygryzieniem, szczególnie w nocy, gdy nie mamy kontroli nad tym zachowaniem
  • Regularne wizyty u stomatologa – pozwalają monitorować stan jamy ustnej i wcześnie wykryć potencjalne problemy, zanim staną się poważne

W przypadku przygryzania policzków związanego z zaburzeniami lękowymi lub OCD, kluczowe znaczenie ma współpraca z psychologiem lub psychiatrą, którzy mogą zalecić odpowiednie terapie behawioralne lub farmakologiczne dostosowane do indywidualnych potrzeb.

Pamiętajmy, że przygryzanie policzków, choć może wydawać się błahym problemem, w dłuższej perspektywie prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Wczesne rozpoznanie i wdrożenie odpowiednich metod leczenia pozwala skutecznie wyeliminować ten nawyk i zapobiec jego negatywnym skutkom. Nie bagatelizuj tego problemu – systematyczne działanie i cierpliwość pomogą Ci pozbyć się tego szkodliwego nawyku i przywrócić zdrowie jamy ustnej.